Thực trạng việc triển khai hệ thống Quản lý ATSKMT tại các Doanh nghiệp

Nhìn lại vấn đề An toàn tại nơi làm việc trong các thế kỷ trước và sự phát triển các quy định về ATSKMT tại Hoa Kỳ

Thật khó có thể tưởng tượng về quá khứ khi mà các công nhân thản nhiên ngồi trên dầm thép của một tòa nhà chọc trời và ăn trưa, mà không có bất kỳ lưới an toàn hoặc hệ thống chống rơi ngã nào được lắp đặt. So với các tiêu chuẩn ngày nay, thời kỳ đầu những năm 1900 có những khác biệt rất lớn về mặt an toàn. Và chúng ta thường không để ý các quy định an toàn và công tác quản lý an toàn của chúng ta đã được cải thiện nhiều như thế nào kể từ đó…

• Năm 1913, Hội đồng An toàn Quốc gia được thành lập và ngay lập tức bắt đầu cải thiện các vấn đề về an toàn, đặc biệt là an toàn giao thông và an toàn trong các ngành công nghiệp.
• Năm 1915, Bộ Lao động Hoa Kỳ ban hành bản dự thảo về những quy định đầu tiên.
• Năm 1935, Bộ Luật về Quan hệ Lao động Quốc gia được ra đời.
• Năm 1938, Bộ Luật về Tiêu chuẩn Lao động Công bằng được thiết lập và quy định về tiền lương tối thiểu và tiền làm thêm giờ.
• Năm 1971, Cơ quan Quản lý Sức khỏe và An toàn Lao động (OSHA) của Liên Bang được thành lập.

 

Xét tới sự phát triển các quy định về ATSKMT tại Việt Nam 

• Năm 1995, Bộ luật Lao động có hiệu lực
• Năm 2015, Luật An toàn vệ sinh lao động được Quốc hội khóa 13 thông qua ngày 25/6/2015 (chính thức có hiệu lực từ ngày 01/7/2016).
• Những năm 60 của thế kỷ 20 cho đến trước khi Tiêu chuẩn (TC) và Quy chuẩn (QC) ban hành (tháng 6/2006), Việt Nam đã có gần 500 tiêu chuẩn quốc gia (TCVN) trong lĩnh vực An toàn – Vệ sinh – Sức khỏe được ban hành, trong đó có 74 TCVN dành riêng cho lĩnh vực Trang thiết bị bảo vệ Cá nhân.
• Từ năm 2003, có sự hợp nhất Thanh tra An toàn lao động, Thanh tra Vệ sinh lao động và Thanh tra Chính sách lao động thành Thanh tra Lao động trực thuộc Bộ Lao động Thương Binh – Xã Hội
• Ngày 10/7/2008, Bộ LĐTBXH phối hợp với Bộ Nội vụ xây dựng và ban hành Thông tư liên tịch số 10/2008 / TTLT-BLĐTBXH-BNV quy định việc thành lập Cục Quản lý Nhà nước và Tổ chức này có thẩm quyền và có thể giao quyền cho địa phương (tỉnh / huyện / xã) quản lý về an toàn lao động
• Chính phủ và các cơ quan của Chính phủ đã và đang ban hành các Nghị định, Thông tư, Quyết định quy định chi tiết hướng dẫn thi hành Luật ATVSLĐ. Đồng thời, các bộ ngành, địa phương cũng đã xây dựng và cập nhật nhiều văn bản liên quan đến ATVSLĐ [2]

 

Quy định luật pháp về ATSKMT ở Việt Nam

Luật AN TOÀN, VỆ SINH LAO ĐỘNG (ATVSLĐ) số 84/2015/QH13 về bảo đảm An toàn, vệ sinh lao động; chính sách, quyền lợi đối với nạn nhân bị tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp; quyền và nghĩa vụ của tổ chức, cá nhân về vệ sinh lao động, an toàn lao động và vai trò của cơ quan quản lý nhà nước về vệ sinh, an toàn lao động [4]

Cùng với luật ATVSLĐ, các luật khác như Luật BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG 55/2014/QH13 (được thay thế bằng Luật Bảo vệ Môi trường số 72/2020/QH14 có hiệu lực từ ngày 01/01/2022), Luật HÓA CHẤT số 06/2007/QH12, luật về PHÒNG CHÁY VÀ CHỮA CHÁY số 27/2001 / QH10, v.v. cũng đã được áp dụng. Có nhiều Nghị định của Thủ tướng Chính phủ, Thông tư của các Bộ, các quyết định của các Cơ quan chức năng khác nhau để hướng dẫn thực hiện ATVSLĐ (hoặc ATSKMT) trong tất cả các ngành và bảo vệ môi trường, tạo môi trường làm việc an toàn, lành mạnh cho người lao động và cộng đồng.

Nhiều cuộc thanh tra, kiểm tra của các cơ quan chức năng đang được thực hiện và nhiều hình thức xử phạt đã được áp dụng đối với những đơn vị không tuân thủ các quy định trên.

Việc xây dựng Hệ thống quản lý ATSKMT trong tất cả các ngành và mọi hoạt động trên toàn quốc được coi là một nhân tố quan trọng trong quản lý và đáp ứng các yêu cầu về sức khỏe, an toàn, môi trường và tính bền vững. Cho đến nay, hệ thống quản lý ATSKMT đã được công nhận là một hệ thống quan trọng ở bất kỳ nơi làm việc nào vì việc triển khai nó liên quan đến kinh tế, phát triển bền vững, cộng đồng và môi trường. Nhiệm vụ quan trọng của hệ thống quản lý ATSKMT là loại bỏ hoặc giảm thiểu rủi ro, các sự kiện bất thường, tai nạn, sự cố và hậu quả của chúng [3]

 

Nhận thức và các thực hành phổ biến trong các ngành khác nhau

Có một số công ty trong lĩnh vực O&G, ngành công nghiệp luyện thép hay chế biến kim loại, ngàng thiết bị bán dẫn, vv. có hệ thống quản lý ATSKMT tốt. Đó thường là các các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài từ các nước phát triển, cũng có thể các công ty liên doanh và một số ít các công ty Việt Nam có nhiều thành tích tốt về ATSKMT được ghi nhận. Tuy nhiên, còn rất nhiều công ty (nếu không muốn nói là “đa số”) trong các ngành khác nhau vẫn đang gặp nhiều khó khăn tong việc thiết lập và triển khai hệ thống quản lý ATSKMT trong các hoạt động hàng ngày của họ.

Một số hiện tượng phổ biến và những thách thức trong các ngành khác nhau được tóm tắt tại Bảng 1.

Bảng 1 Các hiện tượng phổ biến và thách thức trong công tác quản lý ATSKMT ở Việt Nam

Hiện tượng phổ biến	Những thách thức
Sao chép những gì được chia sẻ bởi các công ty chi nhánh trong cùng tập đoàn	–       Thiếu nhân viên ATSKMT có năng lực có thể xây dựng & sửa đổi cho phù hợp với thực tế
Cố gắng làm mọi thứ xem như “đã tuân thủ” quy định Việt Nam giống như “đánh dấu vào ô”.	–       Thiếu cam kết thực sự từ lãnh đạo cao nhất và sự nghiêm túc trong việc thực hiện –       Thiếu sự cưỡng chế mạnh mẽ của các cơ quan chức năng
Mâu thuẫn giữa cam kết thực hiện ATSKMT với thực tế hoạt động sản xuất	–       Thách thức về chi phí trong sản xuất và cắt giảm chi phí –       Áp lực “Hoàn thành chỉ tiêu sản xuất / bán hàng”.
Sắp xếp những vị trí kiêm nhiệm hay bán chuyên trách đối với nhân sự ATSKMT để tiết kiệm ngân sách.	–       Nhân viên phụ trách ATSKMT bán chuyên trách có thể không có đủ kiến ​​thức và kinh nghiệm tốt về ATSKMT –       Bận rộn với các vai trò khác –       Giảm tập trung vào ATSKMT
Thiếu cam kết từ lãnh đạo cao nhất, vai trò và trách nhiệm không rõ ràng và thiếu sự hợp tác giữa các nhóm và bộ phận trong việc thực hiện ATSKMT	–       Lãnh đạo chưa thấy tầm quan trọng của ATSKMT hoặc ko quan tâm –       Mức độ và khả năng phối hợp triển khai ATSKMT kém –       Thiếu sự cưỡng chế mạnh mẽ của các cơ quan chức năng
Không báo cáo với lãnh đạo cao nhất hoặc không độc lập và kết nối với bộ phận chuyên môn của vùng hay tập đoàn.	–       Xung đột giữa các mục tiêu hoạt động / vấn đề quan tâm. –       ATSKMT không phải là vấn đề ưu tiên

 

Khả năng cải thiện và các giải pháp khả thi

Dựa trên sự hiểu biết về nhận thức của cộng đồng và các hiện tượng phổ biến hiện nay trong việc triển khai công tác quản lý ATSKMT, công ty có thể cải thiện để đưa ATSKMT trở thành một giá trị đích thực, thật sự đóng góp vào hoạt động sản xuất và làm cho nhận thức về An toàn / ATSKMT của lực lượng lao động được nâng cao và lan rộng hơn trong công ty.

1. Nhiệm vụ quan trọng đầu tiên đối với một doanh nghiệp là phải có DANH SÁCH CÁC YÊU CẦU LUẬT PHÁP liên quan đến các hoạt động của doanh nghiệp và phải luôn được cập nhật. Bảng danh sách này sẽ giúp bạn biết phải làm gì và khi nào nên làm những gì để hoạt động của bạn tuân thủ các quy định của pháp luật. Nếu chưa có, bạn cần phải tự thiết lập hoặc liên hệ với Đơn vị tư vấn về ATSKMT.
2. Để triển khai các quy trình ATSKMT của doanh nghiệp, bạn cần THIẾT LẬP CÁC CHƯƠNG TRÌNH ATSKMT và triển khai một cách có hệ thống. Các chương trình ATSKMT đó cần phải dựa trên đánh giá rủi ro mọi hoạt động. Chưng trình bao gồm mọi vấn đề liên quan đến Con người, Quy trình và Công cụ / Thiết bị đã được mô tả và hướng dẫn trong các quy trình. Nếu bạn không có nhân sự đủ năng lực về ATSKMT để đánh giá hoạt động sản xuất và phát triển các chương trình ATSKMT, bạn có thể thuê Đơn vị tư vấn để cung cấp các dịch vụ này.

Gợi ý một số chương trình ATSKMT mà bạn có thể cân nhắc triển khai tại doanh nghiệp như sau:

• Thanh Kiểm tra và Đánh giá nội bộ
• Quản lý Sự cố
• An toàn Điện (hoặc Kiểm soát nguồn năng lượng nguy hiểm – CoHE)
• Quản lý an toàn các công việc nghiêm ngặt (hoặc Giấy phép Làm việc)
• An toàn Hóa chất
• Quản lý An toàn Kho hàng
• An toàn Thiết bị Nâng (hoặc an toàn xe nâng, Quản lý An toàn Giao thông Nội bộ)
• Quản lý An toàn Nhà thầu
• An toàn Nâng và Cẩu
• v.

3. Đào tạo những người đang phụ trách quản lý HSE cũng rất quan trọng. Đó không chỉ là Huấn luyện An toàn Vệ sinh Lao động theo yêu cầu của Nghị định 44/2016 / NĐ-CP mà còn giúp họ có đủ năng lực trong vai trò là Cán bộ ATSKMT để thực hiện công việc. Mọi người cần hiểu rõ về An toàn & Sức khỏe Nghề nghiệp (OH&S) và đối với các hoạt động cụ thể có liên quan đến rủi ro cao về mặt kỹ thuật thì cần hiểu về Quản lý An toàn Công nghệ (PSM) nữa. Những khóa đào tạo đó bạn hoàn toàn có thể nhận được từ Đơn vị Tư vấn. Nội dung có thể được sửa đổi để hoàn toàn phù hợp với hoạt động của bạn. Sau đây là danh sách một số khóa học về ATSKMT quan trọng:

a. Về chuyên môn quản lý ATSKNN, bạn phải nắm về:

• Nhận diện mối nguy và Đánh giá rủi ro
• An toàn Điện và CoHE/LOTO
• Kỳ vọng về Lãnh đạo An toàn
• Nhận thức chung về ATSKMT
• Kiểm tra và Đánh giá về An toàn nội bộ
• Kiểm tra và Nói chuyện về An toàn (SWAT) để cải thiện thành tích an toàn
• Quản lý An toàn Kho hàng và Hóa chất
• Điều tra sự cố
• v.

b. Về Quản lý An toàn Công nghệ:

• Phân tích Nhận diện Mối nguy (HAZID)
• Phân tích Nguy hiểm và Khả năng Vận hành (HAZOP)
• Phân tích Rủi ro Cháy Nổ
• Đánh giá rủi ro định lượng (QRA)
• Bow-tie XP,
• v.

4. Đánh giá Hệ thống quản lý ATSKMT để xác định mức độ tuân thủ của hoạt động sản xuất là yêu cầu bắt buộc về Trách nhiệm Xã hội tại Doanh nghiệp (CSR), kết quả đánh giá này cũng cần cho việc Sáp nhập và Mua lại (M&A) và cải tiến hệ thống quản lý ATSKMT tại doanh nghiệp. Bạn hoàn toàn có thể liên hệ và sử dụng dịch vụ của Đơn vị Tư vấn về ATSKMT.
5. Hiện nay, các phần mềm hỗ trợ việc quản lý ATSKMT trở nên khá phổ biến và có thể giúp thực hiện quản lý kiểm soát rủi ro một cách có hệ thống. Phần mềm với nhiều tính năng có thể phù hợp với doanh nghiệp và tùy theo sự lựa chọn của bạn:

Dành cho người dùng:

• Tự truy cập, tự chủ động quản lý
• Truy cập trực tuyến dễ dàng trên PC, máy tính bảng hoặc
  thiết bị di động
• Có mẫu sẵn dựa trên rủi ro, sự cố và kế hoạch hành động
• Thông tin đầy đủ về tổ chức, quy trình làm việc, các bên liên
  quan và nội dung

Dành cho Cấp Quản lý

• Các chỉ số cập nhật tự động trên bảng tổng hợp và báo cáo
• Cho phép kiểm soát / quản lý từ xa

 

Tài liệu tham khảo

1. https://www.erectastep.com/safety-in-the-workplace-then-and-now/
2. http://vnniosh.vn/Details/id/4993/Thanh-tuu-va-han-che-trong-cong-tac-AT-VSLD-tai-Viet-Nam-nguyen-nhan-va-bat-cap-tu-goc-do-nguoi-lao-dong
3. Hamid Sarkheil¹, Bahram Tahery², Behzad Rayegani¹, Javad Ramezani¹, Hamid Goshtasb¹, Ali Jahani¹. Evaluating the current status of the national health, safety and environment management system for integration, harmonization, and standardization of environmental protection. UDC 614: 62: 502+005; DOI: 10.21668/health.risk/2020.1.02.eng
4. College of Environment, Albors province, Standard Sq., Karaj, 31746-1, Iran
5. Amirkabir University of Technology, 424 Hafez Ave., Tehran, 15875-4413, Iran
6. https://thuvienphapluat.vn/phap-luat/tim-van-ban.aspx?keyword=84%2F2015-QH&match=True&area=0